23 października 2024 roku w Lubelskim Centrum Konferencyjnym w Lublinie odbyło się spotkanie konsultacyjne z udziałem Interesariuszy Programu Interreg NEXT POLSKA-UKRAINA z województwa lubelskiego dotyczące przygotowania nowego Programu po 2027 roku. Organizatorem spotkania był Wspólny Sekretariat Programu Interreg NEXT PL-UA 2021-2027 Centrum Projektów Europejskich oraz Departament Strategii i Rozwoju Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.
Kontekst transgranicznego dialogu
Bardzo ważnym czynnikiem stymulującym rozwój regionów jest współpraca międzynarodowa polskich województw z regionami Unii Europejskiej, a także z krajami sąsiedzkimi położonymi na zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. Współpracę tę umożliwia między innymi Europejska Współpraca Terytorialna (EWT) w ramach Interreg, która jest częścią polityki spójności Unii Europejskiej.
Zadaniem EWT jest wspieranie procesów i rozwiązywanie problemów, które wykraczają poza granice państw i które wymagają podjęcia wspólnych działań. Jednym z ważniejszych dla Województwa Lubelskiego Programów jest Program Interreg NEXT Polska-Ukraina 2021-2027, którego alokacja wynosi 262 milionów euro.
Cel konsultacji
Lubelskie spotkanie konsultacyjne było częścią prac konsultacyjnych zmierzających do przygotowania Programu Interreg NEXT PL-UA po 2027 roku – Interreg Post 2027. Dokładniej, celem otwartego przez Członka Zarządu Województwa Lubelskiego – Jarosława Kwaska spotkania było zebranie wniosków i opinii Interesariuszy na temat potrzeb i kierunków współpracy w ramach Interreg w polsko-ukraińskim obszarze transgranicznym.
Istotnym celem konsultacji było także określenie i przeanalizowanie kluczowych spraw i problemów w regionie, które wymagają rozwiązań, a zarazem mogą zostać uwzględnione w ramach programu Interreg po 2027 r. Ocena warunków i zlokalizowanie kluczowych aspektów współpracy będą podstawą do sformułowania propozycji i określenia optymalnych celów i kierunków Programu Interreg po 2027 roku.
Uzyskane informacje
Przedstawiciel Wspólnego Sekretariatu Programu Interreg NEXT 2021-2027 – Stanisław Bielański zapoznał Interesariuszy z podstawowymi założeniami Programu Interreg NEXT PL-UA 2021-2027, obszarem oddziaływania oraz priorytetami programu i budżetem. Zaprezentowane zostały także informacje oraz główne zasady wdrażania programu, a także możliwości wsparcia w obecnej perspektywie finansowej 2021-2027.
Dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju – Bogdan Kawałko, dokonał oceny oraz przedstawił wnioski w jaki sposób inicjatywa INTERREG wpisuje się w politykę rozwoju województwa lubelskiego. Wskazał na ogromne zainteresowanie współpracą transgraniczną, zarówno po stronie polskiej jak i ukraińskiej, o czym świadczy bardzo duża liczba wniosków aplikacyjnych, kilkunastokrotnie przekraczająca dostępną alokację.
Przedstawione zostały konkretne przykłady projektów, których realizacja przyniosła wymierne korzyści przede wszystkim społecznościom lokalnym i regionalnym.
Uzyskane w ramach Programu efekty potwierdzają potrzebę kontynuacji Programu a zarazem konieczność wyraźnego zwiększenia alokacji środków w nowym okresie programowania po 2027 roku. Ważną częścią spotkania była debata oraz wymiana doświadczeń Interesariuszy z realizacji dotychczasowych projektów. Zgłoszono szereg propozycji i wniosków, które warto uwzględnić i wprowadzić do Programu po 2027 roku.
Uczestnicy konsultacji, w większości beneficjenci realizujący projekty transgraniczne, docenili w szczególności wsparcie w ramach Programu w następujących obszarach tematycznych:
- usługi zdrowotne – uznawane obecnie za priorytetowe
- infrastruktura drogowa i graniczna
- ochrona środowiska naturalnego, działania zapobiegające zmianom klimatu
- bezpieczeństwo i współpraca różnych służb po dwóch stronach granicy.
Brakujący Priorytet
W trakcie dyskusji podkreślano potrzebę przywrócenia priorytetu Turystyki. Zwrócono uwagę na fakt, iż niektóre regiony ukraińskie, jak region lwowski, pomimo wycofania tego priorytetu, ze względu na pilne potrzeby w zakresie zdrowia i ochrony ludności, nadal podtrzymują chęć współpracy w ramach tego priorytetu, do którego Region Lubelski posiada przygotowane projekty. Według wyrażonych opinii priorytet ochrony środowiska jest komplementarny z turystyką, stąd też należy rozwijać obydwa obszary równocześnie.
Dalsze wizje Programu Po 2027 roku
Ponadto, wskazano na potrzebę większego uwzględnienia cyfryzacji w bieżącej współpracy, wskazując na istniejące ograniczenie w funkcjonowaniu administracji na Ukrainie. Postulowano także poszerzenie Programu między innymi w zakresie wsparcia digitalizacji obiektów dziedzictwa narodowego, których duża część została zniszczona w wyniku działań wojennych; funduszu mikrograntów dla przedsiębiorców; uwzględnienia komponentu energetycznego, w tym na rzecz rozwoju społeczności energetycznych, a także uwzględnienia tematyki senioralnej w obliczu zmian demograficznych.
Podczas dyskusji wielokrotnie zwracano uwagę na potrzebę znacznego powiększenia budżetu nowego Programu, szczególnie w kontekście potrzeb finansowania projektów infrastrukturalnych wobec przygotowań Ukrainy do wejścia do Unii Europejskiej.
Część konsultacji została przeprowadzona w formie ankiet, natomiast całościowe wyniki zostaną opracowane w formie Raportu, który zostanie przekazany do Komisji Europejskiej.
Oficjalny portal województwa lubelskiego prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
