Samorząd terytorialny tworzy społeczność lokalna, która ma prawo i zdolność do kierowania oraz zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych w interesie i na własną odpowiedzialność. Dlatego często samorząd terytorialny jest nazywany małą ojczyzną.
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. Nr 96, poz. 603, z poz. zm.) ustanowiła z dniem 1 stycznia 1999 roku, obok istniejących już gmin, powiaty i 16 województw samorządowych.
Województwo samorządowe oznacza jednostkę samorządu terytorialnego tworzoną z mocy prawa przez mieszkańców województwa. Jest ono największą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa – Dz. U. z 2013 r. poz. 596).
Samorząd województwa wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim, które nie zostały zastrzeżone prawem na rzecz organów administracji rządowej. Samorząd województwa nie jest organem nadrzędnym i kontrolnym nad działalnością samorządu powiatowego i gminnego, nie wkracza zatem w sferę samodzielności powiatu i gminy. Dlatego też organy samorządu województwa, takie jak: zarząd, czy sejmik nie są organami wyższego szczebla wobec organów powiatu czy gminy – nie sprawują nadzoru nad tymi samorządami.
Województwo ma osobowość prawną, posiada także zdolność prawną i zdolność sądową, może więc występować w procesach cywilnych jako strona. W imieniu województwa, do wykonywania czynności prawnych, uprawniony jest zarząd jako organ wykonawczy województwa. By samorząd województwa mógł samodzielnie wykonywać swoje zadania i korzystać ze swoich praw został wyposażony w osobowość prawną oraz organy, którymi są sejmik województwa oraz zarząd województwa.
DO PODSTAWOWYCH ZADAŃ SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA NALEŻĄ SPRAWY Z ZAKRESU:
- edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego;
- promocji i ochrony zdrowia oraz pomocy społecznej i polityki prorodzinnej;
- kultury i ochrony jej dóbr;
- modernizacji terenów wiejskich i ochrony środowiska oraz gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej;
- zagospodarowania przestrzennego;
- transportu zbiorowego i dróg publicznych;
- kultury fizycznej i turystyki;
- ochrony praw konsumentów;
- bezpieczeństwa publicznego i obronność;
- przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
Posiadając osobowość prawną samorząd województwa dysponuje mieniem wojewódzkim oraz prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.Mimo iż osoby zamieszkujące na terenie województwa tworzą aż trzy odrębne wspólnoty samorządowe, tj. samorząd gminny, samorząd powiatowy oraz samorząd województwa, każda z nich funkcjonuje samodzielnie i niezależnie, a ich samodzielność podlega ochronie prawnej.
ORGANAMI SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO SĄ:
- Sejmik Województwa Lubelskiego, złożony z 33 radnych, wybieranych w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa pięć lat licząc od dnia wyborów. Wyborów dokonuje się na podstawie ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa. Wybory do sejmiku przebiegają wg ordynacji proporcjonalnej.
- Zarząd Województwa Lubelskiego złożony z 5 członków.
SEJMIK WOJEWÓDZTWA
Sejmik jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Na czele sejmiku województwa stoi przewodniczący sejmiku i dwóch wiceprzewodniczących wybieranych z grona radnych. Przewodniczący sejmiku organizuje pracę sejmiku i prowadzi jego obrady, nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz. Sejmik województwa obraduje na sesjach zwołanych przez przewodniczącego co najmniej raz na kwartał. Sejmik województwa ze swego grona może powoływać stałe i doraźnie komisje do wykonywania określonych czynności i zadań. Sejmik swoje zadania stanowiące wykonuje poprzez uchwalanie uchwał.
ZARZĄD WOJEWÓDZTWA
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład Zarządu Województwa Lubelskiego wchodzą: Marszałek Województwa Lubelskiego, dwóch wicemarszałków Województwa Lubelskiego oraz dwóch Członków Zarządu Województwa Lubelskiego.