Lubelska przyroda i jej potencjał

Potencjał przyrodniczy

Województwo lubelskie jest obszarem niezwykle cennym przyrodniczo. Ogromne walory przyrodnicze i krajobrazowe tego regionu, nierzadko unikalne w skali Europy, sprawiają, że należy on do jednych z najbardziej interesujących w Polsce.

Bogactwo świata roślin i zwierząt (znajdziemy tu m.in. gatunki objęte specjalnymi programami, m.in. żółw błotny, suseł perełkowany, cietrzew czy bóbr europejski) oraz duże zróżnicowanie lubelskiego krajobrazu wynikają ze specyficznego położenia fizjograficznego i geobotanicznego regionu. W Lubelskiem występują tereny zarówno nizinne (Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie, Polesie), jak i wyżynne (Roztocze), poprzecinane dolinami rzecznymi (Bug i Wisła), które jako nieliczne nie zostały poddane zabiegom regulacyjnym.

Obszary cenne przyrodniczo

Do najcenniejszych pod względem przyrodniczym obszarów województwa można zaliczyć:

• doliny rzeczne Wisły i Bugu, traktowane jako paneuropejskie korytarze ekologiczne,
• Chełmskie Torfowiska Węglanowe,
• kompleksy wodno-torfowiskowe na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim,

• unikalne w skali Europy kredowe podziemia w Chełmie,
• kamieniołomy wapieni kredowych i mioceńskich z nagromadzeniami skamieniałości paleontologicznych na Roztoczu (skrzemieniałych drzew, skamielin zwierząt morskich oraz formacji geologicznych – wodospadów, szumów i jaskiń, które leżą w granicach projektowanego geoparku „Kamienny Las na Roztoczu”),
• wielkie kompleksy leśne: Lasy Janowskie, Puszcza Solska, Lasy Włodawskie, Parczewskie oraz Kozłowieckie,
• skamieniałe pnie drzew z okolic Siedlisk,
• wąwozy lessowe w zachodniej części województwa lubelskiego, na północno-zachodnim skraju Wyżyny Lubelskiej. Obszar ten zwanych jest Krainą Lessowych Wąwozów i obejmuje największe ich skupisko w Europie.

Obszary chronione

Obszary prawnie chronione na terenie województwa lubelskiego zajmują łącznie powierzchnię prawie 570 tys. ha, a ich udział w powierzchni województwa wynosi blisko 22,7% (nie licząc obszarów Natura 2000).

Na terenie województwa lubelskiego system obszarów chronionych tworzą:

• 2 Transgraniczne Rezerwaty Biosfery UNESCO (trójpaństwowy TRB „Polesie Zachodnie”, TRB „Roztocze”)
• 2 parki narodowe (Roztoczański PN, Poleski PN, którego część została objęta również ochroną jako obszar wodno-błotny Ramsar)
• 17 parków krajobrazowych
• 17 obszarów chronionego krajobrazu
• 86 rezerwatów przyrody
• ponad 1300 pomników przyrody
• 4 stanowiska dokumentacyjne
• 7 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
• 227 użytków ekologicznych
• 123 obszary Natura 2000, w tym: 23 obszary specjalnej ochrony ptaków i 100 specjalnych obszarów ochrony siedlisk

Samorząd Województwa Lubelskiego sprawuje pieczę nad parkami krajobrazowymi (m.in. poprzez Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych), a także nad obszarami chronionego krajobrazu.

Zasoby naturalne

W województwie lubelskim oprócz kopalin tak pospolitych, jak kruszywo naturalne (piaski, żwiry), surowce ilaste (glina, lessy), torfy czy wapienie występują również: węgiel kamienny, gaz ziemny i ropa naftowa.

• Węgiel kamienny. Lubelskie Zagłębie Węglowe z jedyną czynną w naszym rejonie kopalnią węgla kamiennego „Bogdanka” stanowi około 18% zasobów węgla kamiennego całego kraju. Pokłady węgla, znajdujące się pod nadkładem od 650 m do 730 m, zalegają prawie poziomo.
• Gaz ziemny i ropa naftowa. Złoża gazu ziemnego udokumentowano w południowej części województwa lubelskiego. Na terenie powiatu biłgorajskiego w utworach mioceńskich występują złoża: „Biszcza”, „Księżpol”, „Lubliniec-Cieszanów”, „Łukowa”, „Markowice”, „Potok Górny”, „Tarnogóra-Wola Różaniecka”, „Wola Obszańska”. Nagromadzenia węglowodorów występują również w postaci złóż: gazu ziemnego „Mełgiew A”, „Mełgiew B”, „Ciecierzyn”, ropy naftowej „Glinnik” oraz złoża gazu ziemnego i ropy naftowej „Stężyca”.
• Węgiel brunatny. W regionie znajdują się dwa udokumentowane złoża węgla brunatnego: „Sierskowola” i „Trzydnik”. Jednak zasoby ich są małe i pozabilansowe.
• Surowce skalne. Piaski występują praktycznie na terenie całego województwa. Jedno z największych zagłębi surowców ilastych znajduje się w okolicach Kraśnika. Torfy zlokalizowane są głównie w dolinach rzecznych. Najwięcej udokumentowano ich na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Złoża wapieni i margli występują w powiecie chełmskim. Na ich bazie powstały cementownie w Rejowcu Fabrycznym i Chełmie.
• Glaukonit. Z osadami glaukonitonośnymi związane jest występowanie bursztynu. Jedyne w Polsce złoża osadów glaukonitonośnych udokumentowano na terenie gminy Niedźwiada.
• Wody lecznicze i termalne. W województwie lubelskim udokumentowano zarówno złoże wody leczniczej „Nałęczów II” (które jest wykorzystywane przez Zakład Leczniczy „Uzdrowisko Nałęczów”), jak również złoże wody termalnej „Celejów” w gminie Wąwolnica.